مولانا از منظر معرفت‌شناسی

نویسندگان

  • خوارزمی, حمیدرضا دانشگاه کرمان
  • سهرابی, محمدرضا دانشگاه کرمان
چکیده مقاله:

: این مقاله اندیشۀ مولوی را از منظر معرفت­شناسی مورد نقد و ارزیابی قرار می­دهد. نویسندگان این مقاله بین دو مفهوم عقل در تاریخ اندیشۀ بشر تمایز قائل می‌شوند: عقل انتقادی و عقل استعلایی، و استدلال می­کنند که عقل به‌عنوان آموزۀ محوری در اندیشۀ مولوی نیز در این دو مفهوم متفاوت به‌کار رفته است. منظور از عقل انتقادی، دفاع از عقل­گرایی دربرابر مرجعیت­گرایی و منظور از عقل استعلایی دفاع از عقل­گرایی دربرابر تجربه­گرایی است که درای دو شکل عرفانی و فلسفی است. محور اصلی پژوهش حاضر، با توجه به اینکه اساسی­ترین پرسش پیش‌ روی بشریت در همۀ حوزه­های معرفت این پرسش بوده و هست که نقش عقل در کشف حقیقت چیست، ما در پی آن خواهیم بود که بدانیم پاسخ مولوی به پرسش مزبور چیست و با پاسخ­هایی که دیگر اندیشمندان به این پرسش داده‌اند چه تفاوتی دارد.  هدف اصلی در این پژوهش این است که به روش تحلیل کیفی با تفکر در اشعار مولوی نشان داده ­شود که در مباحثۀ عقل­گرایی دربرابر مرجعیت­گرایی، مولوی از مرجعیت­گرایی دفاع نموده اما جهت­گیری کلی او دفاع از عقل­گرایی است و از این نظر مولوی را باید از مهم­ترین مدافعان عقل­گرایی انتقادی در تاریخ اندیشه دانست و در مباحثۀ عقل­گرایی دربرابر تجربه­گرایی، مولوی را باید از مهم‌ترین مدافعان عقل‌گرایی استعلایی در تاریخ اندیشه به‌حساب آورد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

مقسم تصور و تصدیق از منظر معرفتشناسی نوصدرایی

تفکیک «تصور» و «تصدیق» از تمایزهای اصلی است که متقدمین در منطق و متأخرین در معرفت­شناسی از آن بهره برده­اند، هر دو گروه مقسم این دو را «علم حصولی» می‌دانند، این تقسیم در «معرفت­شناسی نوصدرایی» برای اقسام معرفت به کار رفته است، اما نمی­توان «تصدیق» را در اصطلاح معرفت­شناسی بنا بر تعریف فلسفۀ اسلامی «علم­حصولی» دانست. این تحقیق با مرور ادبیات فیلسوفان مسلمان به ویژه نوصدراییان، مدعی است که تفکیک ...

متن کامل

ایمان عارفانه از منظر مولانا

 ایمان در لغت به معنی تصدیق است، اما در اصطلاح حکما و متکلمان مسلمان به معانی مختلفی ازجمله اقرار زبانی و معرفت فلسفی به‌کار رفته است. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی معرفت نظری و فلسفی را طریقه‌ی کامل و شایسته‌ای برای شناخت خدا و حصول ایمان دینی نمی‌داند. ازنظر او تنها از راه حکمت ذوقی و شهودی می‌توان رابطه‌ای وجودی و مستقیم با خداوند برقرار کرد و به ایمانی عارفانه و شاهدانه نائل آمد. در پ...

متن کامل

مقسم تصور و تصدیق از منظر معرفتشناسی نوصدرایی

تفکیک «تصور» و «تصدیق» از تمایزهای اصلی است که متقدمین در منطق و متأخرین در معرفت­شناسی از آن بهره برده­اند، هر دو گروه مقسم این دو را «علم حصولی» می دانند، این تقسیم در «معرفت­شناسی نوصدرایی» برای اقسام معرفت به کار رفته است، اما نمی­توان «تصدیق» را در اصطلاح معرفت­شناسی بنا بر تعریف فلسفۀ اسلامی «علم­حصولی» دانست. این تحقیق با مرور ادبیات فیلسوفان مسلمان به ویژه نوصدراییان، مدعی است که تفکیک ...

متن کامل

بررسی عنصر خیال در مثنوی مولانا از منظر شناختی

نظریه استعاره‌های شناختی یا مفهومی اولین بار توسط  لیکاف و جانسون در کتاب استعاره‌هایی که با آن زندگی می کنیم، مطرح شد. طبق نظر ایشان، استعاره‌ دیگر تنها عنصری بلاغی و مختص زبان شعر نبود، بلکه ایشان معتقد بودند که زیربنای تفکر انسان، استعاری است. گرچه ابتدا استعاره‌های شناختی در زبان روزمره  بررسی شد، اما با توجه به انتزاعی بودن زبان عرفان، آرام آرام جای خود را در مطالعات عرفانی باز کرد. مثنوی ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 0  شماره 20

صفحات  19- 40

تاریخ انتشار 2019-07

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

کلمات کلیدی

کلمات کلیدی برای این مقاله ارائه نشده است

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023